الف- اختلالات زبانی
تعریف اول:هرگونه مشکلی که در تولید و دریافت علایم زبانشناختی بدون در نظر گرفتن عوامل محیطی وجود داشته باشد که طیفی از فقدان کامل گفتار تا نقایص نحوی ظریف را شامل می شود. همچنین ناتوانی یا محدودیت در توانایی کاربرد علایم زبانشناختی که برای ارتباط به کار می رود.
این اختلالات به دو دسته ی عمده تقسیم می شوند. 1- اختلالات زبانی دوران رشد (تاخیر در رشد گفتار و زبان کودکان) 2- اختلالات زبانی بعد از دوره ی زبان آموزی
تاخیر در رشد گفتار وزبان کودکان:
کودکی که سخن گفتن خود را در سن معمول شروع نمی کند و یا سن زبانی او پایین تر از سن تقویمی اش می باشد دچار چنین اختلالی می باشد. این کودکان ممکن است درک نسبتا خوبی داشته باشند ولی در زمینه ی گفتار به درجات مختلفی اختلالات متعدد تلفظی و یا گفتار کاملا نامفهوم داشته باشند. مواردی هم مشاهده می شود که این کودکان گفتار روان دارند ولی محتوای گفتار آنها متناسب سن و موقعیت گفتگو نمی باشد.
زبان پریشی:
از دست رفتن مهارتهای زبانی چه از نظرحسی و چه از جنبه حرکتی زبان پریشی یا آفازی نامیده می شود. علت بروز این اختلال ضایعاتی است که در مراکز مغزی به وجود میآید.
عوامل موثر در اختلالات زبانی کودکان:
1- عقب ماندگی ذهنی:
کودکان عقب مانده ی ذهنی زبان آموزی را دیرتر از هم سن وسالان خود آغاز می کنند و گفتارشان پس از ظهور غالبا ناقص است (چه از نظر تلفظی و چه از نظر فرمول بندی و یا دستور زبان). این افراد از برنامه های آموزش و پرورش،نمی توانند استفاده نمایند و در سازگاری اجتماعی و تطابق محدودیت دارند. این کودکان در مقایسه با کودکان عادی از درک مفاهیم، قدرت استدلال، قضاوت و میزان توجه و تمرکز کمتری دارند.
2- صدمات وارده به سیستم اعصاب مرکزی:
این صدمات به دو صورت عمل می کند 1- صدماتی که بصورت مستقیم به سیستم اعصاب مرکزی وارد می شود و سبب اختلالات گفتار وزبان می گردد. مانند فلج مغزی و صرع . 2- بصورت غیر مستقیم مثلا در اثر اختلالات غدد درون ریز و یا مشکلات متابولیکی.
3- ناشنوایی یا کم شنوایی:
شنوایی کیفیت، زیر وبمی، بلندی، سرعت، صحت، آهنگ و روانی گفتار را تحت تاثیر قرار می دهد. در این اختلال سن ابتلا به این عارضه از عوامل مهم تشخیصی و درمانی می باشد ابتلا به این عارضه قبل از سن 8 سالگی باعث اختلالاتی در آواسازی، تلفظ و روانی گفتار می گردد. دسته ی دیگر کودکانی هستند که در سنین زبان آموزی و از بدو تولد دارای اختلالات شنوایی هستند که علاوه بر مشکلات گروه قبلی در زمینه ی شناخت و مفاهیم نیز مشکلات قابل توجهی خواهند داشت.
4- مشکلات عاطفی روانی:
احساس امنیت و آسایش روانی نیز از فاکتور های مهم در یادگیری گفتار و زبان می باشد که در صورت اختلال می تواند باعث کندی در رشد گفتار وزبان گردد.
5- کمبود محرکات محیطی:
برای یادگیری گفتار وزبان علاوه بر توانایی بالقوه ی وجود بشر به محیط سرشار از تحریکات گفتاری و زبانی نیز نیازمند هستیم.
6- زبان پریشی کودک:
این اختلال در اثر ایجاد ضایعه در مناطق زبانی در سنین قبل از زبان آموزی به وجود می آید. این کودکان در گفتار، زبان و یادگیری دچار مشکلات جدی می شوند
