مهارت اجتماعی بیماران اتیسم (گفتاردرمانی تبریز در آذربایجان)
از زمان شناخت
اتیسم / اوتیسم (autism / otism) توسط کانر در 1943 مشکلات
عمده ی این بیماران در مهارتهای اجتماعی شناخته شده است این مشکلات بعنوان یکی از
قویترین پیش گویی کننده ها در وضعیت تشخیصی اتیسم / اوتیسم است آسیب اجتماعی
مشاهده شده در اتیسم / اوتیسم بسیار ناهمگن است برای مثال یک آسپرگر انگیزه ی
زیادی در تعامل با همسالان دارد از فاصله ی نزدیکی با آنها صحبت می نماید اما
همچنان در هدایت تعاملات اجتماعی مؤثر دچار نقص می باشد برای مثال آنها بدون توجه
به علایق مخاطب خود بدون انقطاع صحبت می نمایند یا در مکالمه شرکت می کنند در طرف
دیگر طیف اتیسم / اوتیسم، کودک انگیزه ی بسیار اندکی برای تعامل با دیگران دارد و
یا کلاً از تعامل با دیگران دوری می کنند . عموماً در اختلالات طیف اتیسم / اوتیسم
مشکلات در حیطه روابط اجتماعی تا حد زیادی آسیب دیده است حتی زمانی که فرد مبتلا
توانایی شناختی بسیار بالایی داشته باشد . گفتاردرمانی اتیسم / اوتیسم تاحد بسیار زیادی می تواند این مشکل بیماران اتیسم / اوتیسم را برطرف نماید.
با توجه به یافته های بالا می توان گفت که درمان مهارتهای اجتماعی یک بعد بسیار مهم از درمان طیف اتیسم / اوتیسم می باشد متددهای درمانی بسیار متعددی برای درمان مبتلایان اتیسم / اوتیسم وجود دارد که عبارتند از داستانهای اجتماعی، مداخلات با استفاده از میانجی کودک هم سن گروههای اجتماعی، مدل ویدئویی. اگرچه نقایص مهارتهای اجتماعی مشاهده شده در اختلالات طیف اتیسم / اوتیسم حتی با وجود درمانهای بسیار موفق نیز همچنان باقی می ماند.
داستانهای اجتماعی رفتارهای خاص فرد مبتلا به اتیسم / اوتیسم را، با توصیف وضعیت و دیدگاههای افراد دیگر بهبود می دهد. بیشتر داستانهای اجتماعی رفتار مطلوب رادر یک وضعیت خاص جهت دهی مینمایند. داستانهای اجتماعی از کودک اتیسم / اوتیسم برای انطباق با وضعیت اجتماعی مشکل حمایت می نماید. داستان اجتماعی رفتار ویژه ای را با توصیف شفاف وضعیت و عملکرد افراد دیگر و دیدگاههای آنها هدف گیری می نماید این داستانها در مورد کودکان مدرسه ابتدایی و راهنمایی موفق بوده است. معمولا انتظارات اجتماعی یا راه صحیح پاسخ در تعاملات با دیگران آموخته می شوند برای مثال انسانهای مبتلا به مشکلات اجتماعی یا رفتاری به آموزش عینی تر نیاز دارند. داستانهای اجتماعی را برای اولین بار کارول گری در سال 1993 مطرح کرد . این روش برای بهبود مشکلات اجتماعی کودکان طیف اتیسم / اوتیسم طراحی شده است (گری 1998 ). بدعملکردی اجتماعی بعنوان یک مشکل و آسیب مشخص در افراد مبتلا اتیسم / اوتیسم وجود دارد.
خصوصیات اجتماعی کودکان اتیسم / اوتیسم :
کودکان مبتلا به اتیسم / اوتیسم دارای طیفی از انزوا کامل یا منفعلانه نیّت های افراد دیگر تا انگیزه ی اجتماعی بالا در تعاملات می باشند و این طیف خصوصیات لزوماَ به شکل طبیعی نمی باشد. مطالعات مشاهده ای نشان داده است که دانش آموزان اتیسم / اوتیسم تعاملات اجتماعی پایینی دارند و کمتر آغازگرند و به آغازگری همسالان پاسخ می دهند.
هدف اولیه داستانهای اجتماعی در طیف اتیسم / اوتیسم مبارزه و غلبه به چنین مشکلاتی می باشد. داستانهای اجتماعی داستانهای کوتاهی هستند که با هدف خاص نوشته می شوند و هدف آنها اشتراک گذاری عینی اطلاعات اجتماعی مهم با بیماران اتیسم / اوتیسم می باشد (گری 1998 ,2004 ) . این داستانها موقعیت های اجتماعی مشکل و مفاهیم آنها را با کلمات ساده شرح می دهند بنابراین به کودکان مبتلا به طیف اتیسم / اوتیسم اطلاعات اجتماعی قابل لمس و عملی را ارائه می نمایند. این اطلاعات راجع به شخص , مهارت , مفهوم یا موقعیت ارائه می گردد . گری در 2004 تأکید نمود که داستانهای اجتماعی روشی برای تغییر رفتار نیست بلکه هدف مداخله , فهم بهتر اجتماع می باشد که منجر به بهبود عملکرد رفتاری و انطباقی و اجتماعی بویژه در کودکان مبتلا به اتیسم / اوتیسم می شود.
قوانین اجتماعی حتی برای کودکان اتیسم / اوتیسم با عملکرد بالا نیز گیج کننده و سخت است .کودکان اتیسم / اوتیسم با عملکرد بالا تعاملات اجتماعی پایینی دارند . در نتیجه پیش آگهی وضعیت اجتماعی کودکان اتیسم / اوتیسم اغلب ضعیف است که شامل تجارب تنهایی و دلتنگی , مشکل در ایجاد و حفظ روابط و طیفی از مشکلات سلامت ذهنی در سایر مراحل زندگی است. داستانهای اجتماعی به کودکان اتیسم / اوتیسم کمک می کند تا موقعیت های اجتماعی انتظارات اجتماعی، سر نخ های اجتماعی، فعالیتها و قوانین جدید را به صورت عینی تر و واضح تر درک کنند . این داستانها داستانهای توصیفی مختصری هستند که اطلاعات صریحی را از یک وضعیت اجتماعی ارائه دهد و به کودک با رفتارهای ناهنجار کمک کند تا در یک موقعیت اجتماعی به صورت صحیحی رفتار کند. داستانهای اجتماعی باتوصیف شفاف یک وضعیت و عملکرد افراد دیگر و دیدگاههای آنها به کودک اتیسم/ اوتیسم کمک می کند تا با وضعیت اجتماعی مشکل منطبق شود.
با توجه به توضیحات بالا می توان گفت که یکی از تاثیر گذارترین روشهای درمانی برای بهبود عملکرد اجتماعی و انطباقی بیماران اتیسم / اوتیسم استفاده از داستانهای اجتماعی می باشد.
در کلینیک تخصصی گفتاردرمانی (goftardarmani tabriz/ azarbaijan) دکتر معصومی در تبریز و آذربایجان در بخش گفتاردرمانی کودکان در شهر تبریز این تکنیک درمانی با ارایه راهکارهای مناسب با استفاده از ارزیابیهای دقیق قابل دسترس و در حال اجرا است.
دکتر جعفر معصومی
دکترای
تخصصی گفتاردرمانی از دانشگاه تهران
راههای تماس 09146590651
و 09143162621
