مراحل رشد خواندن
درعرصۀ رشد کودک چیزی مهمتر از موضوع مراحل آن نیست.
خواندن بیشتر محصول تکامل فرهنگی است تا مهارتی مانند راه رفتن و سخن گفتن، که بر پایۀ عوامل زیستی تکامل یافته باشد. استمرار و بقای آن به انتقال فرهنگ از نسلی به نسل دیگر وابسته است.
مدل مرحله ای Marsh
مارش و همکارانش(1981) رشد خواندن را به 4مرحله تقسیم کردند
|
مرحله |
توصیف |
|
1- حد 1- حدس زبانی 2-حد راهنمای تمییز 3-رم 3- رمززگشایی متوالی 4-رمز 4- رمزگشایی سلسله مراتبی |
نگاه نگاه گذرا وحدس زدن حدس حدس زدن پیچیده تر می شود یادگر یادگرفتن تناظرهای سادۀ نویسه_واج مهارت مهارت در خواندن |
- مرحلۀ حدس زبانی
کودک خردسال در اولین مرحله از خواندن،با کمک راهبردهای تداعی طوطی وار(rote association)کلمه را تشخیص می دهد.
در این مرحله کودک بین محرک بینایی که تا بحال تحلیل نکرده است(کلمات چاپی)و پاسخ شفاهی ارتباط برقرار می کند.
کودک باید جنبه ای از محرک(مانند حرف اول یا دیگرویژگیهای اختیاری کلمه)را انتخاب کرده وآن را به پاسخ شفاهی ارتباط دهد.
رویکرد کل کلمه،در تشخیص محرک تحلیل نشده به کودک کمک می کند،بدین ترتیب که کلمه معمولأ در جمله یا داستانی به کودک ارائه می شود واودر این مرحله با استفاده ازبافت پیشین ،کلمه را حدس خواهد زد.
اما اگر کلمه ای نا آشنا وخارج از متن به کودک ارائه شود،معمولأ نمی تواند پاسخ صحیح بدهد.بنابراین این راهبرد،کلمۀ مناسب از نظر معنایی ونحوی را،جایگزین کلمۀ ناشناخته می کند
2- مرحلۀ حدس راهنمای تمییز
در مرحلۀ دوم،کودک معمولأ کلمۀ مجزای ناشناخته را براساس نشانه های نویسه ای مشترکی که با کلمۀ شناخته شده دارد،تشخیص می دهد.
در مرحلۀ حدس زبانی، کودک معمولأ فقط از حرف اول استفاده می کند،اما در مرحلۀ حدس راهنمایی تمییز،نشانه های اضافی شامل شکل کلمه،طول کلمه وحرف آخر به خزانۀ کودک اضافه می شوند.
واژۀ راهنمای تمییز،بدین معنی است که کودک نشانه های نویسه ای را تنها تا جایی که باید یک کلمۀ چاپی از دیگری تمییز داده شود،پردازش می کند.
نکتۀ مهمی که لازم است راجع به تفاوت بین مرحلۀ حدس زبانی و حدس راهنمای تمییز گفته شود،این است که خطاهای مرحلۀ اول با متن همخوانی دارد.
در واقع کودک از بافت برای حدس کلمۀ ناشناخته استفاده می کند،
برعکس در مرحلۀ حدس راهنمای تمییز،خطاها نتیجۀ کوشش در جهت تحلیل کلمۀ هدف می باشند وبا بسیاری از نشانه های نوشتاری منطبق هستند.
3- مرحلۀ رمزگشایی متوالی
ویژگی سومین مرحله،استفادۀ کودک از قواعد ترکیبی است که با استفاده از آنها می تواند کلمات جدید را رمزگشایی کند.
هر چه کودک بیشتر در معرض کلمات قرار می گیرد،می آموزد که بسیاری از حروف یا گروههای حرفی،در کلمات مختلف بطور یکسان تلفظ می شوند.
بدین ترتیب کودک برای فراگیری اصول الفبایی آماده می گردد.
مارش وهمکارانش پیشنهاد می کنند که دوعامل در تبدیل راهبردهای مرحلۀ یک و دو به راهبردهای تحلیلی تر مرحلۀ سه دخالت دارد.
به نظر آنها مهمترین عامل محیطی،افزایش تعداد کلماتی است که کودکان در معرض آنها قرار می گیرند.چنانچه تعداد کلمات محدود باشد،یادگیری طوطی وار خواهد بود،یا حدس راهنمای تمییز به خوبی صورت نخواهد گرفت.
دومین عامل زیر بنایی،افزایش ظرفیت پردازش شناختی به همراه بلوغ شناختی کودک می باشد.
بنابراین کودک در مرحلۀ سوم توانایی پردازش ترتیب وتوالی زنجیرۀ حروف و هماهنگ کردن این توالی با توالی صداها را پیدا می کند.
4- مرحلۀ رمزگشایی سلسله مراتبی
مهارتهای رمز گشایی مرحلۀ سوم بسیار ساده وابتداعی است،اما با پیشرفت تجربۀ کودک مهارتهای رمز گشایی وی پیچیده تر وپیشرفته ترمی گردد.
در همین مرحله است که کودک از قیاس به عنوان ابزار انتخابی رمزگشایی استفاده می کند.
به نظر می رسد که کودک با رسیدن به مرحلۀ چهار،به بالاترین مرحلۀ کسب سواد وپردازش کلمات ومتن دست پیدا کرده است وپیشرفت وی در بدست آوردن کفایت و فهم مهارت خواندن ادامه داشته،در حالیکه ماهیت کلی نظام خواندن او از نظر کیفی تغییری پیدا نمی کند.
09143162621
09146590651
دکتر جعفر
معصومی دکترای
تخصصی گفتاردرمانی از دانشگاه تهران
www.گفتاردرمانی.com
www.goftardarmaniazarbaijan.com
www.goftardarmanitabriz.com
https://telegram.me/jafarmasumi
https://www.instagram.com/goftardarmani_tabriz/
https://twitter.com/masumislp